Kemerovon agj
| |||||
_-_Kemerovo_Oblast.svg)
| |||||
| Pälidn | Kemerovo | ||||
| Pind - Ühtes |
34-nz' 95 725 km² | ||||
| Eläjiden lugu - Kaik |
17-nz' 2,694,877 ristitud (2018) | ||||
| Regionaline KSP - Kaik, nügüdläižiš arvoiš |
21-nz' 858,1 mlrd rub. (2016) | ||||
| Federaline ümbrik | Sibirin | ||||
| Venäman ekonomine region | Päivlaskmaine Sibirin | ||||
| Valdkundkel' (-keled) | venäkel' | ||||
| Gubernator | Sergei Civilöv (velgusentäutai) | ||||
| Agjan Administracijan pämez' | hän-žo | ||||
| Rahvahandeputatoiden Nevondkundan ezimez' | Aleksei Sinicin | ||||
| Gimn | Kuzbassan radnikmelodii | ||||
| Avtokod | 42, 142 | ||||
| Aigvöd | UTC+7 (MSK+4) | ||||
Kemerovon agj (ven.: Кемеровская область) vai Kuzbass om Venälaižen Federacijan subjekt (agj).
Se mülüb Sibirin federaližhe ümbrikho.
Agjan administrativine keskuz om Kemerovo.
Keled
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Valdkundkel' om üks'jäine — venäkel'.
Istorii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Agj om erigoittud Novosibirskan agjaspäi vn 1943 26. päiväl vilukud.
Kemerovon agjan Päkäskuz[1] om vahvištadud vn 1997 9. päiväl sulakud Käskusenandajan Suiman (sen aigan agjan parlamentan nimituz) ezitajil da om väges möhembaižidenke vajehtusidenke.
Geografijan andmused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Agj sijadase Päivlaskmaižen Sibirin suvipäivnouzmas, ottes Altajan- da Sajanad-mägisel'giden sarakoid.
Agjal om röunoid Krasnojarskan randanke pohjoižpäivnouzmas, Hakasijan Tazovaldkundanke päivnouzmas, Altajan Tazovaldkundanke suves, Altajan randanke suvipäivlaskmas, Novosibirskan agjanke lodehes, Tomskan agjanke pohjoižes da pohjoižpäivnouzmas. Kemerovon agj om mererandatoi. Agjan piduz suvespäi pohjoižhesai om läz 500 km, päivnouzmaspäi päivlaskmhasai — 300 km.
Pind om 95 725 km². Agjan territorijal kavag'- da lehtezmecad oma olmas. Kaikiš pidemb Tom'-jogi läbitab agjad suvipäivnouzmaspäi pohjoižhe, sen sured Kondom- da Mrassu-ližajoged oma agjan suves. Znamasižed joged oma Kii, In' da Jai. Järvid ei ole äi.
Reljef om mägikaz agjan suvhe keskusespäi da tazo agjan pohjoižes (Päivlaskmaižen Sibirin alangišton suvipäivnouzmpala). Kuzneckan katl'uz otab agjan keskusen. Kaikiš korktemb čokkoim om Ülähambaz-mägenpä (2178 m) päivnouzmaižel röunal Hakasijanke. Kaikiš madalamb čokkoim om Tom'-jogen kendäk agjan pohjoižes röunal Tomskan agjanke (78 m). Korktusiden luja erinend märičeb londusen arvoimižiden erazvuiččendad, ühtes regionas oma tundrad dai stepid-ki.
Klimat om terav kontinentaline. Keza om läm' da lühüd, heinkun keskmäine lämuz om +17..+18 C°. Tal'v om vilu da pit'k, vilukun kesklämuz om −17..−20 C°. Tazangištoil da ezimägištoil paneb sadegid 300 mm vodes, mägil — 1000 mm da sen enamba.
Londuseližed varad oma kivihil', bur hil', raudkivend, äimetalližed kivendod, kuld, sauvondmaterialad (saved, letked, sauvondkivi), fosforitad, mec, mustma.
Administrativiž-territorialine jagand
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Agj kogoneb administrativižešti 20 lidnad da 18 rajonad.
Valdkundan tobmuden organad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]
Agjan pämez' nimitase gubernatoraks. Sergei Civilöv tegeb gubernatoran velgusidme vs 2018 sulakun 1. päiväspäi. Kaik rahvaz änestab händast videks vodeks. Gubernator om mugažo agjan Administracijan pämez', hän märičeb sen strukturad da paneb Administracijan ühtnijoid radnikusile. Ezmäine varagubernator da koumetoštkümne muite varagubernatorad oma hänele abhu.
Kemerovon agjan käskusenandai tobmuz om üks'kodine parlament. Se om Rahvahandeputatoiden Nevondkund 46 ezitajanke, kaik rahvaz valičeb heid videks vodeks. Aleksei Sinicin radab Rahvahandeputatoiden Nevondkundan ezimeheks vs 2016 redukun 7. päiväspäi.
Kemerovon agjan radonoigendai tobmuz om Administracii. Agjan Administracijan kollegii om radonoigendajan tobmuden pä, se kogoneb varagubernatorid. Agjan departamentad, ohjandused, inspekcijad, komitetad da laudkundad alištudas Ohjastusele.
Rahvahandeputatoiden Nevondkundan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2013 8. päiväl sügüz'kud (4. kucund). Valitihe gubernatorad vn 2015 13. päiväl sügüz'kud, Aman Tulejev sai vägestust ezmäižel tural 96,69% änid satusenke da radoi vident strokud jäl'geten edel ičeze erindad.
Demografii
[vajehta | vajehtada lähtetekst]Kemerovon agj om kaikiš tihedas elänzoittud Sibirin region. Enamba 90% eläjid oma venänikad. Igähižiden vähäluguižiden rahvahiden keskes šorijalaižed, teleutalaižed da Sibirin totarad[2] elädas agjas. Vepsläižed elädas Novokuzneckan rajonas Kuzedejevo-žilos.
Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 2 763 135 ristitud[3], sidä kesken 45 vepsläšt[4]. Lidnalaižiden eläjiden pala om 86% (vl 2018). Agjan ristitišton enambuz eläb lidnoiš, sen ühtes om levedoid territorijoid ristitišton madalanke lugumäranke.
Kaik om kaks'kümne lidnad agjas da 23 lidnanvuittušt žilod. Järedad lidnad (enamba 100 tuh. eläjidenke vl 2015, surembaspäi penembha) oma Novokuzneck, Kemerovo (pälidn) da Prokopjevsk. Vl 2015 kaik om 23 eländpunktad enamba mi 10 tuh. eläjidenke.
Rahvahad (enamba 0,4% vl 2010): venälaižed — 91,8%, totarlaižed — 1,5%, saksalaižed — 0,8%, ukrainalaižed — 0,8%, šorijalaižed — 0,4%, armenijalaižed — 0,4%, toižed rahvahad — 2,3%, rahvahuden ozutandata — 2,0%.
Homaičendad
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- ↑ Kemerovon agjan Päkäskusen tekst. — Constitution.garant.ru. (ven.)
- ↑ Etnografižed gruppad Kaikenvenämaižen rahvahanlugemižen mödhe vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)
- ↑ Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)
- ↑ Население коренных малочисленных народов Российской Федерации по родному языку по отдельным субъектам (Venälaižen Federacijan igähižiden vähäluguižiden rahvahiden ristitišt mamankelen da subjektan polhe). — Rosstat (gks.ru). — Lp. 12. (ven.)
Irdkosketused
[vajehta | vajehtada lähtetekst]- Kemerovon agjan tobmuden informacine portal (kemobl.ru). (ven.)
- Kemerovon agjan Rahvahandeputatoiden Nevondkundan oficialine sait (sndko.ru). (ven.)
- Kemerovon agjan Administracijan oficialine sait (ako.ru). (ven.)
| Kemerovon agjan lidnad | ||
| Anžero-Sudžensk | Belovo | Berözovskii | Gur'jevsk | Jurg | Kaltan | Kemerovo | Kiselövsk | Leninsk Kuzneckii | Mariinsk | Meždurečensk | Miski | Novokuzneck | Osinniki | Polisajevo | Prokopjevsk | Salair | Taig | Taštagol | Topki | ||
