Armenii

Armenijan Tazovaldkund
Հայաստանի Հանրապետություն
(*Hajastani Hanrapetutjun*)
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Jerevan
Eläjiden lugu (2018)	3,038,217 ristitud
Pind	29,743 km²
Kel'	armenijan
Valdkundan pämez'	Armen Sarkisän
Päministr	Nikol Pašinän
Religii	hristanuskond
Valüt	armenijan dram (AMD)
Internet-domen	.am, .հայ
Telefonkod	+374
Aigvö	UTC+4

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Armenii (armen.: Հայաստան, Hajastan), täuz' oficialine nimi — Armenijan Tazovaldkund (armen.: Հայաստանի Հանրապետություն, Hajastani Hanrapetutjun [hɑjɑstɑˈni hɑnɾɑpɛtuˈtʰjun]), om mererandatoi valdkund Evrazijas, Kavkazantagaižes. Pälidn da kaikiš suremb lidn om Jerevan.

Istorii

Vn 1991 21. päiväl sügüz'kud Armenii tedištoiti ripmatomudes NSTÜ:späi.

Armenijan edeližed Konstitucijad (armen.: Հայաստանի Սահմանադրությունը Hajastani Sahmanadrutjun') oliba hüvästadud vozil 1863, 1922, 1936 i 1978. Vahvištihe valdkundan vident lugul Konstitucijad^[2] vn 1995 5. päiväl heinkud, se om väges voziden 2005 i 2015 kaiken rahvahan referendumiden jäl'ghe möhembaižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Armenii om mavaldkundröunoiš Azerbaidžananke päivnouzmas da suvipäivlaskmas (röunoiden piduz — 996 km), Irananke suves (44 km), Turkanmanke päivlaskmas (311 km) da Gruzijanke pohjoižes (219 km). Ühthine röunoiden piduz — 1570 km. Valdkundan pind — 29 743 km².

Znamasine jogi om Araks huranke Razdan-ližajogenke (Kuran bassein). Kaikiš suremb järv om reskveden Sevan (1240 km²). Mec otab territorijan üks'toštkümnendest (2018).

Londuseližed pävarad oma metallad: kuld, vas'k, molibden, cink, boksitad.

Politine sistem

Armenijan ohjastusen pert' Tazovaldkundan torgul, Jerevan.

Ohjandusen form om unitarine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (armen.: Հայաստանի Նախագահ, Hajastani Nakhagah), radab Konstitucijan garantaks. Parlamentan ühtnijad valitas händast seičemeks vodeks, vaiše ühten strokun voimuz om olmas. Prezident paneb päministrad (armen. վարչապետ Varčapet) radsijha parlamentan kandidatan ezitamižen mödhe, sid' paneb ohjastusen mehid päministran taričendan mödhe.

Parlament (armen.: խորհրդարան, Horhrdaran) om üks'kodine Nacionaline Suim (armen.: Հայաստանի Ազգային Ժողով, Hajastani Azgajin Žogov) 105 ühtnijanke. Kaik rahvaz änestab sen kandidatoid kerdan vides vodes.

Prezidentan järgenduseližed valičendad oliba parlamentas ezmäižen kerdan vn 2015 Konstitucijan kohendusen jäl'ghe (ende kaik rahvaz valiči) vn 2018 2. päiväl keväz'kud, Armen Sarkisän om vahvištadud (101 än' 105:späi, 96,19%). Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2017 2. päiväl sulakud. Se ei vahvištand päministrad radsijha kaks' kerdad i om pästtud radmaspäi vn 2018 1. päiväl kül'mkud. Edelstrokuižed valičendad lindäs vn 2018 9. päiväl tal'vkud. Nikol Pašinän radab päministran vs 2018 semendkun 8. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Armenijan administrativiž-territorialine jagand.

Armenii jagase 10 agjaks (armen.: մարզ marz) da Jerevan-lidnankundaks. Pälidnankund alajagase rajonikš. Agjad alajagasoiš kundoikš. Vl 2011 kaik oli 932 kundad, sidä kesken 871 küläkundad da 61 lidnankundad.

Eläjad

Vn 2011 Armenijan rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 3,018,854 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt oli 3,633,300 eläjad vl 1992.

Rahvahad (enamba 0,4% vn 2011, ozutadud rahvahudenke): armenijalaižed — 98,1%, jezidalaižed — 1,2%, venänikad — 0,4%, toižed rahvahad — 0,3%.

Uskondan mödhe (2011): Armenijan apostoližen jumalankodikundan hristanuskojad — 92,6%, evangelistad — 1,0%, toižed uskojad — 2,4%, religijatomad — 1,1%, märhapanendata — 2,9%.

Lidnoiden eläjiden pala oli 63,3% vl 2011 (vl 1991 — 69,5%). Lidnalaižiden pol' eläb Jerevanas. Toižed järedad lidnad (enamba 80 tuh. ristituid vl 2014, surembaspäi penembha): Gümri, Vanadzor. Vl 2011 kaik oli 48 lidnad valdkundas.

Ižanduz

Vl 2009 Armenijan päeksport oli vas'k da sen ühthesuladused (23%), raudan ühthesuladused (13%), alkogoližed jomad (10%), diamantad (9%), alüminii da sen ühthesuladused (9%); toine eksport — kuld (5%), kofe (2%), cink, cement, stökoltegesed.

Homaičendad

Irdkosketused

Armenijan prezidentan oficialine sait (president.am). (arm.) (ven.) (angl.)
Armenijan ohjastusen oficialine sait (gov.am). (arm.) (angl.) (ven.)
Armenijan parlamentan oficialine sait (parliament.am). (arm.) (ven.) (angl.) (fr.)

Armenii Vikiaitas

	Evropan valdkundad
	Evropan valdkundad Alamad \| Albanii \| Andorr \| Armenii¹ \| Azerbaidžan¹ \| Avstrii \| Bel'gii \| Bolgarii \| Bosnii da Gercegovin \| Čehanma \| Danii \| Estinma \| Francii \| Grekanma \| Gruzii¹ \| Horvatii \| Irlandii \| Islandii \| Ispanii \| Italii \| Kazahstan¹ \| Kipr¹ \| Latvii \| Lihtenštein \| Litvanma \| Lüksemburg \| Mad'jaranma \| Mal't \| Moldov \| Monako \| Mustmägi \| Norvegii \| Pohjoižmakedonii \| Pol'šanma \| Portugalii \| Ročinma \| Romanii \| San Marino \| Saksanma \| Serbii \| Slovakii \| Slovenii \| Suomenma \| Sur' Britanii \| Šveicarii \| Turkanma¹ \| Ukrain \| Vatikan \| Vaugedvenäma \| Venäma¹
	¹ Om Azijas mugažo.

	Azijan valdkundad
	Azijan valdkundad Afganistan \| Araban Ühtenzoittud Emiratad (AÜE) \| Armenii \| Azerbaidžan¹ \| Bahrein \| Bangladeš \| Brunei \| Butan \| Egipt² \| Filippinad \| Gruzii¹ \| Indii \| Indonezii³ \| Irak \| Iran \| Izrail' \| Japonii \| Jemen² \| Jordanii \| Kambodž \| Kazahstan¹ \| Katar \| Kipr¹ \| Kirgizstan \| Kitai \| Korejan Rahvahaliž-Demokratine Tazovaldkund \| Korejan Tazovaldkund \| Kuveit \| Laos \| Livan \| Malaizii \| Mal'divan Sared \| Mjanmar \| Mongolii \| Nepal \| Oman \| Pakistan \| Päivnouzmaine Timor \| Saudan Arabii \| Singapur \| Sirii \| Šrilank \| Tadžikistan \| Tailand \| Turkanma¹ \| Turkmenistan \| Uzbekistan \| Venäma¹ \| Vjetnam
	¹ Om Evropas mugažo. ² Om Afrikas mugažo. ³ Om Valdmerimaiš mugažo.

[1] Armenijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Armenijan Konstitucijan tekst constituteproject.org-saital. (angl.)

[1]

[2]