Aktinii (himine element)

Aktinijan spektr

89	2 9 18 32 18 8 2
Ac 227,0278
Aktinii

Aktinii (Ac — actinium latinan kelel) om 89nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om koumandes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — koumanden gruppan laptalagruppas), tabluden seičemendes periodas.

Nimituz libui amuižgrek.: ἀκτίς aktis-sanaspäi «sädeg».

Ühthine ümbrikirjutand

Element om lujas harv Man kores, metallan vähemb mi 2600 tonnad om olmas siš. Löutas urankivendoiš. Francine Andre-Lui Deb'jern-himik sai aktinijan ezmäižen kerdan vl 1899.

Aktinii om lujas radiotoksine!

Fizižed ičendad

Aktinii om jüged radioaktivine hobedaižvauged metall. Ičeze irdnägul se koskub lantanha lujas. Kristalline segluz om kubine tahkoncentriruidud. Metall pästab sinivauvhid sädegid radioakivižusen tagut, voib nähta niid pimeduses.

Atommass — 227,0278. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 10 g/sm³. Suladandlämuz — 1500 K (1227 C°, ezimeletaden). Kehundlämuz — 3500±300 K (3200±300 C°, ekstrapoliruiden).

Tetas 32 izotopad i seičeme izomärad, ei ole stabiližid. Koume izotopad oma löutud londuses: ²²⁵Ac, ²²⁷Ac i ²²⁸Ac. Kaikiš hätkemb čihodai om ²²⁷Ac-izotop (T_½=21,772 vot).

Himižed ičendad

Muigotandmärad: +3 (päpaloin) i +2. Aktinii pojav 14 jäl'geližhe elementha himižil ičendoil.

Metall kattase hapanduzkerthel il'mas. Reagiruib vedenke.

Samine

Nügüd'aigan sadas aktinijad ratud mahtusel südäitukreaktoras, substancijan sadud lugu märičese grammoil. Aktinii-227-izotop tegese radijaspäi neitronbombardiruindal. Sadas 228-izotopad aktinijaspäi-227 sil-žo mahtusel. Puhtastand mäneb unotesen metodoil i ionvajehtusen reakcijoil.

Irdkosketused

• Aktinii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz aktinijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)