Alauz'lidn

Alauz'lidn
Нижний Новгород

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2025)	1,222,172 ristitud
Pind	410,68 km²
Pämez'	Jurii Šalabajev (semendku 2020—)
Telefonkod	+7−831-xxx-xx-xx
Avtokod	52, 152
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Lidnan kart (2015)

Alauz'lidn (ven.: Ни́жний Но́вгород, paginas muite Нижний paksus, vozil 1932−1990 — Gor'kii, ven. Горький) om millionerlidn Venäman päivlaskmas. Se om Alalidnan agjan administrativine keskuz, kaikiš suremb lidn da lidnümbrik, mugažo Volgaveren federaližen ümbrikon pälidn. Lidn om Alalidnan aglomeracijan keskuz (2,1 mln rist.).

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1221 kuti Alaman Uz'lidn (ven.: Новгород Низовской земли). Vozil 1350−1392 se oli Alalidnan da Suzdalin ruhtinazkundan pälidnaks. 16. voz'sadaspäi Alalidnan kreml' om olmas kaks'kilometriženke seinänke da 13 čuhundusenke.

Geografijan andmused

Lidnümbrikon sijaduz vn 2008 agjan kartal

Lidn sijadase Volgan da Okanjogen ühthejoksmusen sijas, Volgan oiktal randal. Lidnan keskuzpala seižub 200 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Reljef om tazo. Lähembaižed ezilidnad oma Bor pohjoižpäivnouzmas Volgan vastrandal, Kstovo suvipäivnouzmas i Dzeržinsk päivlaskmas.

Klimat om ven kontinentaline. Tal'v om pil'vekaz lujas. Voden keskmäine lämuz om +4,8 C°, kezakun-elokun +17,3..+19,7 C°, tal'vkun-uhokun −6,7..−8,6 C°. Ekstremumad oma −41,4 C° (tal'vku, viluku) i +38,2 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om −1,8 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +8,5 C° (tal'vku). Paneb sadegid 648 mm vodes, enamba kezakus-elokus (68..78 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (35..36 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 60..64 % röunoiš sulakus-semendkus, 86..87 % kül'mkus-vilukus, 79..82 % uhokus i sügüz'kus-redukus, 69..74 % keväz'kus i kezakus-elokus.

Kaikiš pidemb päivänvauktusen hätkeližuz lidnas om 17 časud 44 minutad kezakus, kaikiš lühüdamb — 6 časud 52 minutad tal'vkus.

Administrativine jagand

Alauz'lidnan administrativižed rajonad: (vn 2009 kart)
Jogentagaine pala
     Avtotegimen      Kanavinan      Leninan      Moskvan      Sormovon
Korktan randan pala
     Alalidnan      Nevondkundaline      Okanveren

Alauz'lidn jagase kahesaks nimitadud administrativižeks rajonaks.

Kaik kahesa küläd, nell' žilod, Vihand Lidn-kurortžilo (ven.: Зелёный Город, 2409 rist. vl 2017) i Podnovje-slabad (1208 rist. vl 2010) mülüdas lidnümbrikho Alauz'lidnan ližaks. Lidnümbrikon pind om 514,56 km².

Lidnan tobmuden pämez' om mer, valičese i panese radnikusele lidnan Duman ühtnijoil. Alauz'lidnan Dum kogoneb 35 deputataspäi, kaik rahvaz valičeb heid videks vodeks. Edeline mer om Vladimir Panov (viluku 2018 — semendku 2020).

Eläjad

Vl 1913 lidnan ristitišt oli 111,400 ristitud. Vodele 1962 lidnan ristitišt ületi millionad i oli 1,025,000 eläjid. Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1,250,619 ristitud, lidnümbrikon — 1,259,738 ristitud, vn 2021 lidnan — 1,226,076 ristitud. Vl 2017 kaik 1,264,075 ristitud elihe lidnas i 1,270,241 ristitud kaikes lidnümbrikos. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1,445,000 eläjad vl 1991. Ristitišton migracii tegese Moskvan regionha pälidnan lähembusen taguiči.

Rahvahad (2010): venälaižed — 94,3 %, totarlaižed — 1,0 %, toižed rahvahad — 4,7 %.

Transport

Avtobusad, trolleibusad, tramvaid da maršruttaksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Vspäi 1985 metro radab lidnas (vl 2019 om kaks' jonod, 15 stancijad, 21,6 km raudted), vspäi 2013 — lidnelektrojonused (vl 2019 om kaks' jonod, 18 stancijad, 65,9 km raudted).

Rahvahidenkeskeine sodavägiden da civiline Čkalov-lendimport (edel 2021. vot Strigino, ven.: Стри́гино, GOJ / UWGG / НЖС, 1,2 mln passažiroid vl 2022) sijadase kahesatoštkümnes kilometras suvipäivlaskmha lidnan keskuzpalaspäi. Sišpäi tehtas reisid Evropan i Keskuzazijan maihe, Venämadme tobjimalaz, mugažo lebutahoiže.

Vl 1862 raudte tuli lidnha. Nügüd' Alauz'lidn om järedaks raudtesol'meks. Vspäi 2010 Sapsan-jonused ühtenzoittas lidnad Piterinke Moskvan kal't.

Galerei

• 
  Lidnan Duman i Administracijan sauvuz Alauz'lidnan Kremliš (2018)
• 
  Alauz'lidnan Kreml' (2008)
• 
  Ph. Aleksandr Nevalaižen kafedraline päjumalanpert', vn 2021 nägu
• 
  Voznesenjan Pečerskii mez'jumalankodi, vn 2016 nägu
• 
  GAZ:an päine administrativine sauvuz vl 2011
• 
  «Sormovo»-kompanijan pertišt vl 2015 (laivansauvomine)
• 
  Alauz'lidnan jarmankan päsauvuz vl 2022
• 
  «Ganza»-moll (2018)
• 
  Alauz'lidn-Moskovskii-päraudtestancijan sauvuz vl 2019

Sebruzlidnad

• Saksanma Essen, Pohjoine Rein da Vestfalii, Saksanma (vspäi 1991)
• AÜV Filadel'fii, Pensil'vanii, Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad (1994)
• Ukrain Har'kov, Ukrain (2001)
• Suomenma Tampereh, Suomenma (1995)

Irdkosketused

• Lidnan Duman oficialine sait (gordumannov.ru). (ven.)
• Lidnan ohjastusen oficialine portal (admgor.nnov.ru, нижнийновгород.рф). (ven.) (angl.) (isp.) (saks.) (fr.)